Home » Kennisbank » Verschillende soorten erfgoed » Archeologisch erfgoed

Archeologisch erfgoed

Archeologische resten zijn vaak niet zichtbaar aan het oppervlak, maar kunnen het verhaal van een plek dikwijls heel duidelijk maken.

(Rijksbeschermde) archeologische monumenten

Een archeologisch monument is een vindplaats die vanwege het grote belang is opgenomen op de Archeologische Monumentenkaart (AMK).

Enkele van deze archeologische monumenten zijn vanwege het grote (inter)nationale belang door het Rijk aangewezen als rijksbeschermde archeologische monumenten. Dit wil niet zeggen dat de overige archeologische monumenten niet ook van groot belang zijn, maar vaak is het belang van deze archeologische monumenten wat regionaler of lokaler dan van rijksbeschermde archeologische monumenten. Daarom zijn ze niet door het Rijk geselecteerd. Deze terreinen worden meestal wel door de gemeente (het bevoegd gezag) beschermd. Ze zijn dan aangewezen als archeologisch waardevol terrein of gebied.

De Archeologische Monumentenkaart is bijgewerkt tot 2014. Dit betekent niet dat er na 2014 geen terreinen meer zijn ontdekt van (groot) archeologisch belang, alleen is de bescherming van deze “nieuwe” terreinen op een andere wijze geregeld. Net als de niet-rijksbeschermde terreinen van de AMK zijn ze meestal door de gemeente (het bevoegd gezag) aangewezen als archeologisch waardevol gebied.

In rijksbeschermde gebieden is in het geval van bodemingrepen of andere wijzigingen een vergunning nodig van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Meer informatie over archeologische rijksmonumenten en het aanvragen van vergunningen is te vinden op: https://cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/advies/archeologische-rijksmonumenten.

Archeologisch waardevol gebied

Archeologische vindplaatsen die niet zijn geregistreerd op de Archeologische Monumentenkaart zijn door het bevoegd gezag vaak aangeduid als archeologisch waardevol gebied. Ze zijn niet opgenomen op de AMK bijvoorbeeld omdat ze na 2014 zijn ontdekt, het archeologisch belang pas later is vastgesteld of omdat het belang een zeer sterk lokaal karakter heeft.

Voorbeelden van dergelijke vindplaatsen zijn historische boerderijplaatsen, borgterreinen en (voormalige) dijken. Welke bekende archeologische vindplaatsen zijn aangewezen als archeologisch waardevol gebied kan, evenals de benaming van dergelijke gebieden, verschillen per gemeente. De archeologische vindplaatsen zijn over het algemeen opgenomen in de gemeentelijke archeologische beleids- en advieskaarten.

Archeologisch verwachtingsgebied

Archeologische verwachtingsgebieden zijn gebieden waarbinnen de kans groot is dat er archeologische waarden aanwezig zijn. Om deze verwachting te bepalen wordt gekeken naar onder andere de bodemsamenstelling en ontstaansgeschiedenis van het gebied. Ook worden eventuele archeologische resten die in de omgeving van het gebied zijn aangetroffen meegenomen in de afweging. Gebieden waarvoor een archeologische verwachting geldt, zijn opgenomen op de gemeentelijke beleids- en advieskaarten.

Bestemmingsplan

De gemeentelijke archeologische beleids- en advieskaarten zijn over het algemeen verwerkt in de gemeentelijke bestemmingsplannen. Op deze wijze is de bescherming van de aanwezige en te verwachten archeologische waarden geborgd.

De bestemmingsplannen per gemeente zijn via www.ruimtelijkeplannen.nl in te zien. Bij vragen kunt u contact opnemen met het Erfgoedloket Groningen of met uw gemeente.