Archeologisch erfgoed
Archeologische resten zijn vaak niet zichtbaar aan het oppervlak, maar kunnen het verhaal van een plek dikwijls heel duidelijk maken. In Nederland kennen we, net als bij gebouwd erfgoed, verschillende categoriën archeologisch erfgoed. Hieronder geven wij van de verschillende categoriën een korte toelichting.
Op de pagina archeologie beleid kunt u meer lezen over de wijze waarop het archeologisch erfgoed wordt beschermd.
(Rijksbeschermde) archeologische monumenten
Een archeologisch monument is een vindplaats die vanwege het grote belang is opgenomen op de Archeologische Monumentenkaart (AMK).
Enkele van deze archeologische monumenten zijn vanwege het grote (inter)nationale belang door het Rijk aangewezen als rijksbeschermde archeologische monumenten. Dit wil niet zeggen dat de overige archeologische monumenten niet ook van groot belang zijn, maar vaak is het belang van deze archeologische monumenten wat regionaler of lokaler dan van rijksbeschermde archeologische monumenten. Daarom zijn ze niet door het Rijk geselecteerd. Deze terreinen worden meestal wel door de gemeente (het bevoegd gezag) beschermd. Ze zijn dan aangewezen als archeologisch waardevol terrein of gebied.
De Archeologische Monumentenkaart is bijgewerkt tot 2014. Dit betekent niet dat er na 2014 geen terreinen meer zijn ontdekt van (groot) archeologisch belang, alleen is de bescherming van deze “nieuwe” terreinen op een andere wijze geregeld. Net als de niet-rijksbeschermde terreinen van de AMK zijn ze meestal door de gemeente (het bevoegd gezag) aangewezen als archeologisch waardevol gebied.
In rijksbeschermde gebieden is in het geval van bodemingrepen of andere wijzigingen een vergunning nodig van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Meer informatie over archeologische rijksmonumenten en het aanvragen van vergunningen is te vinden op: https://cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/advies/archeologische-rijksmonumenten.
Archeologisch waardevol gebied
Archeologische vindplaatsen die niet als rijksbeschermd zijn geregistreerd op de Archeologische Monumentenkaart zijn door het bevoegd gezag vaak aangeduid als archeologisch waardevol gebied.
Voorbeelden van dergelijke vindplaatsen zijn historische boerderijplaatsen, borgterreinen en (voormalige) dijken. Welke bekende archeologische vindplaatsen zijn aangewezen als archeologisch waardevol gebied kan, evenals de benaming van dergelijke gebieden, verschillen per gemeente. De archeologische vindplaatsen zijn over het algemeen opgenomen in de gemeentelijke archeologische beleids- en advieskaarten.
Archeologisch verwachtingsgebied
Archeologische verwachtingsgebieden zijn gebieden waarbinnen de kans groot is dat er archeologische waarden aanwezig zijn. Om deze verwachting te bepalen wordt gekeken naar onder andere de bodemsamenstelling en ontstaansgeschiedenis van het gebied. Ook worden eventuele archeologische resten die in de omgeving van het gebied zijn aangetroffen meegenomen in de afweging. Gebieden waarvoor een archeologische verwachting geldt, zijn opgenomen op de gemeentelijke beleids- en advieskaarten.
Om ons archeologisch erfgoed goed te beschermen en de toegevoegde waarde van archeologie in planvorming optimaal te kunnen benutten is het van belang dat archeologie vroeg in de planvorming ter sprake komt. Dit geldt natuurlijk ook voor de versterkingsopgave.