Algemeen

dummie
Wat is het Erfgoedloket Groningen?

Het Erfgoedloket Groningen is het centrale, kosteloze informatie- en steunpunt voor eigenaren en bewoners die in het ingewikkelde traject terechtkomen van schadeherstel en versterking.

Wij kunnen helpen met de beantwoording van vragen over bijv. schadeherstel- en/of versterking, regelgeving, procedures, restauratie, duurzaamheid, herbestemming en financieringen.

Het Erfgoedloket Groningen wordt mogelijk gemaakt door provincie Groningen en Nationaal Coördinator Groningen en uitgevoerd door stichting Libau. Libau is een onafhankelijke kennisorganisatie op het gebied van omgevingskwaliteit en cultureel erfgoed voor de provincies Groningen en Drenthe.

Voor wie is het Erfgoedloket Groningen?

Het Erfgoedloket Groningen is er voor eigenaren en bewoners van monumentale en karakteristieke panden in het aardbevingsgebied. Het aardbevingsgebied betreft de gemeenten Eemsdelta, het Hogeland, Groningen, Midden-Groningen en Oldambt.

Wat kan het Erfgoedloket Groningen voor mij betekenen?

Het Erfgoedloket Groningen beantwoordt uw vragen over schadeherstel, versterking, onderhoud of restauratie, financiering en subsidies, of duurzaamheid en herbestemming.

U kunt ons direct benaderen (neem contact met ons op); we ontsluiten tal van informatie via onze website en we organiseren jaarlijkse kennisbijeenkomsten voor eigenaren in Groningen (onder andere onze Erfgoedloketfair).

De adviseurs van het Erfgoedloket Groningen staan klaar om met u mee te denken: per mail, telefonisch en eventueel met een huisbezoek.

Wanneer is de volgende inloopbijeenkomst of Erfgoedloketfair?

Erfgoedloket Groningen organiseert jaarlijks informatieve inloopbijeenkomsten, waaronder een jaarlijks gratis (digitale) Erfgoedloketfair. Op de Erfgoedloketfair kunt u onder andere kennissessies bijwonen, standhouders bezoeken op de informatiemarkt en ervaringen kunt uitwisselen met andere erfgoedeigenaren.

De data van deze bijeenkomsten worden, zodra gepland, vermeld op onze website.

Wilt u op de hoogte blijven van het laatste nieuws? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief.

Wat is het Erfgoedprogramma?

In het Erfgoedprogramma Groningen (https://www.nationaalcoordinatorgroningen.nl/eigenaar/bijzondere-categorieen/erfgoed/erfgoedprogramma) werken de provincie Groningen, Nationaal Coördinator Groningen (NCG), Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, gemeenten, Steunpunt Cultureel Erfgoed Groningen (STCE) en het Erfgoedloket Groningen samen aan instandhouding en doorontwikkeling van het erfgoed in het aardbevingsgebied. Het erfgoed omvat onder andere het gebouwde erfgoed.

Tot wanneer loopt het Erfgoedprogramma?

Het Erfgoedprogramma is verlengd tot eind 2028

In juni 2023 stemde het Nationaal Programma Groningen (NPG) al in met de verlenging. Het NPG financiert een deel van het Erfgoedprogramma. Hierdoor waren de aanpak voor de restauratiebranche en vakmanschap en de subsidieregelingen voor restauratie en onderhoud van karakteristieke panden en gemeentelijke monumenten al verlengd tot eind 2025.

 Vervolgens heeft het kabinet besloten, naar aanleiding van de parlementaire enquête gaswinning, om verschillende ondersteunende maatregelen te verlengen tot eind 2028. Hiervoor wordt extra budget (73 miljoen euro) beschikbaar gesteld, onder andere voor het Erfgoedloket en verschillende subsidieregelingen voor restauratie en onderhoud van erfgoedpanden. Dit heeft een zeer positieve invloed op de al ingezette verlenging van het Erfgoedprogramma

 Met deze besluiten is een stevige basis gelegd voor de verlenging van het Erfgoedprogramma tot 2028.

Op de website van de Nationaal Coördinator Groningen leest u meer over het Erfgoedprogramma: https://www.nationaalcoordinatorgroningen.nl/eigenaar/bijzondere-categorieen/erfgoed/erfgoedprogramma

Archeologie

dummie
Hoe kom ik erachter of er in de grond onder mijn gebouw archeologische resten kunnen liggen?

De meeste gemeenten in de provincie Groningen hebben een archeologische verwachtingskaart en/of beleidskaart. Deze is, of wordt op termijn, opgenomen in het gemeentelijk bestemmingsplan. Als de archeologische informatie (beleidskaart of beleidsinformatie) niet op de website van de gemeente of op www.ruimtelijkeplannen.nl te vinden is dan kunnen de archeologen van Libau u verder op weg helpen.

Wat betekent het als mijn gebouw op een rijksbeschermd archeologisch gebied ligt?

Dit houdt in dat er een archeologische vindplaats bekend is, die vanwege het grote belang, door het Rijk is aangewezen als beschermde vindplaats.

In rijksbeschermde gebieden is in het geval van bodemingrepen een vergunning benodigd van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Meer informatie over archeologische rijksmonumenten en het aanvragen van vergunningen is te vinden op de website van de rijksdienst.

Wat is het verschil tussen een archeologische verwachting, waarde, bescherming en rijksbescherming?

Wanneer sprake is van een archeologische waarde, dan gaat het om een bekende archeologische waarde. In zo’n gebied is uit historisch kaartmateriaal of door archeologische vondsten bekend dat er een vindplaats aanwezig is.

Een archeologische waarde kan beschermd zijn. Over het algemeen betreft dat een planologische bescherming in het bestemmingsplan of erfgoedverordening van de betreffende gemeente.

Als een archeologisch terrein rijksbeschermd is, dan is de bescherming geregeld vanuit het Rijk (de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed). 

Wanneer sprake is van een archeologische verwachting, dan bestaat er kans op archeologische resten. Die kans is bijvoorbeeld gebaseerd op de aanwezigheid van een bepaalde grondsoort waarop heel vaak archeologische resten voorkomen of een gebied waarbinnen al veel archeologische vindplaatsen bekend zijn.

In veel gevallen geldt ook voor gebieden met een archeologische verwachting een planologische bescherming.

Wat moet ik doen in het geval van een archeologische waarde of verwachting?

Afhankelijk van de aanwezige archeologische waarde of verwachting zijn er bepaalde regels verbonden aan het uitvoeren van bodemingrepen. Of in het kader van archeologie een vergunning nodig is, is afhankelijk van het oppervlak en de diepte van de ingreep.

Vanwege de verwachte of aanwezige archeologische waarde en ook de bodemsoort zijn per categorie verschillende regelsets opgesteld.

Neem daarom contact op met uw gemeente wanneer u plannen heeft om te gaan graven of bouwen.

Financiering

dummie
Bestaan er financiële compensaties voor objecten zonder monumentenstatus?

Particuliere eigenaren van karakteristieke objecten in het aardbevingsgebied kunnen vanaf 18 januari 2021 gebruik maken van de subsidieregeling regulier onderhoud karakteristieke panden en gemeentelijke monumenten Groningen (SOK). Lees hier meer informatie.

Ook kunnen eigenaren van panden/objecten zonder erfgoedstatus vaak terecht bij het Nationaal Restauratiefonds. Onder andere voor een aanvraag uit het Cultuurfonds. Meer informatie leest u .

Natuurlijk kan het Erfgoedloket u een overzicht verstrekken van allerlei verschillende fondsen en subsidies, neem hiervoor contact op met het Erfgoedloket.

Bestaan er financiële compensaties voor monumentbezitters?

Op de website van het Erfgoedloket Groningen staat informatie over bijvoorbeeld subsidies en financiering  van restauratie en onderhoud, maar ook van herbestemming en verduurzaming. Wilt u meer weten? Neem dan contact op met het Erfgoedloket.

Verstrekt het Erfgoedloket zelf subsidies? Kan ik bij u een subsidieaanvraag indienen?

Nee, u kunt geen aanvraag indienen bij het Erfgoedloket Groningen. Wij kunnen u enkel adviseren over de meest passende regeling. Neem een kijkje op onze website onder ‘Subsidies en financiering’ voor meer informatie.

Herstel en versterking

dummie
Ik heb een vraag over versterken

Hiervoor kunt u het beste contact opnemen met Nationaal Coördinator Groningen. Zij kunnen u voorzien van de meest actuele informatie op het gebied van versterking (klik hier).

Wat moet ik doen in het geval van schade?

U kunt uw schade melden aan het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG). Hier leest u alles over het melden van de schade en de vervolgstappen.

Karakteristieke en beeldbepalende panden en gebieden

dummie
Ik blijk eigenaar te zijn van een ‘karakteristiek pand’. Wat betekent dat?

Karakteristieke gebouwen zijn door de gemeente vastgelegd in het bestemmingsplan. Deze gebouwen zijn karakteristiek voor de stad, het dorp of het landschap en bepalen mede de identiteit of aanzicht van het gebied. Deze gebouwen zijn belangrijk vanwege bijv. de (oorspronkelijke) functie binnen het gebied, de ouderdom, de bouwstijl en/of de opvallende ligging.

De regels kunnen per gemeente verschillen. In het algemeen geldt dat alleen de buitenkant van het gebouw beschermd is en dat alleen een vergunning aangevraagd moet worden bij sloop. Dit geldt zowel voor het hele gebouw, maar ook voor onderdelen zoals schoorstenen. Het uitgangspunt is om het gebouw, of onderdelen daarvan, te behouden.

Voor wat betreft verbouw, aanbouw, schilderen of wijzigen van een karakteristiek gebouw gelden in principe de regels die voor andere gebouwen ook gelden. Wat vergunningsvrij of vergunningsplichtig was, blijft vergunningsvrij of vergunningsplichtig.

Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met uw gemeente of het Erfgoedloket.

Wat is een ‘beeldbepalend pand’?

Een beeldbepalend gebouw is van lokale ruimtelijke waarde die op grond van hun hoofdvorm, landschappelijke en/of stedenbouwkundige situering bijdragen aan de identiteit van de omgeving. De hoofdmassa en positionering op het erf is beschermd.

De bescherming en exacte definitie van het begrip is vastgelegd in het betreffende bestemmingsplan. De vigerende bestemmingsplannen zijn www.ruimtelijkeplannen.nl te raadplegen.

Waar kan ik terugvinden dat mijn pand karakteristiek of beeldbepalend is?

Dit kunt u vinden in een bestemmingsplan van de gemeente, via www.ruimtelijkeplannen.nl, of door contact op te nemen met de gemeente. De regels voor karakteristieke gebouwen zijn over het algemeen vastgelegd in het gemeentelijk bestemmingsplan. Wij hebben voor u een korte handleiding gemaakt voor het gebruik van www.ruimtelijkeplannen.nl

Ik wil graag dat mijn gebouw wordt aangewezen als karakteristiek object, kan dat?

Voor de aanvraag van status van karakteristiek/beeldbepalend object kunt u contact opnemen met uw gemeente.

Wat is een cultuurhistorisch waardevol gebied?

Een cultuurhistorisch waardevol gebied is een gebied van lokaal belang in een stad of dorp met een bijzonder cultuurhistorisch karakter vanwege de historische samenhang. De structuur is beschermd, de gebouwen in principe niet (tenzij in ander regime objectgericht beschermd).

De bescherming en exacte definitie van het begrip is vastgelegd in het betreffende bestemmingsplan. De vigerende bestemmingsplannen zijn hier te raadplegen.

Monumenten

dummie
Waar kan ik terugvinden dat mijn pand gemeentelijk monument is?

Een gemeentelijk monument is opgenomen in het gemeentelijke monumentenregister. Deze kunt u raadplegen via de website van uw gemeente of door contact op te nemen met uw gemeente.

Waar kan ik terugvinden of mijn pand rijksmonument is?

Een rijksmonument is opgenomen in het Rijksmonumentenregister. Deze kunt u hier raadplegen.

Ik wil graag dat mijn gebouw wordt aangewezen als (gemeentelijk) monument, kan dat?

Voor de aanvraag van een status als rijksmonument, kunt u een voorstel indienen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Lees hier meer over het indienen van een voorstel.

Echter, de kans dat dit voorstel wordt gehonoreerd is zeer gering. Mogelijk is het voor u haalbaarder om een status als gemeentelijk monument aan te vragen. Hiervoor kunt u een verzoek indienen bij uw gemeente. Wilt u advies of ondersteuning? Neem dan contact op met het Erfgoedloket.

Verduurzaming

dummie
Welke financiële regelingen zijn er voor verduurzaming van mijn erfgoedpand?

Neem hiervoor een kijkje op de website van het Energieloket Groningen. Hier kunt u per gemeente lezen welke actuele financiële regelingen in uw gemeente beschikbaar zijn.

Heeft u vragen over of en hoe deze regelingen van toepassing kunnen zijn op uw erfgoedpand, neem dan contact met ons op.

Als ik met verduurzaming van mijn erfgoedpand wil starten, waar begin ik dan?

Een plek om te starten met uw ideeën voor verduurzaming is de door ons ontwikkelde Groene Menukaart voor de gemeenten in de provincie Groningen.

Hier kunt u, nadat u uw gemeente heeft ingevoerd, kiezen uit een aantal gebouwtypen die het meest lijken op uw pand. Zodra u het gebouwtype heeft gekozen, kunt u de diverse mogelijkheden voor uw pand ontdekken.

De mogelijkheden die u interessant vindt, kunt u opslaan, al dan niet via de zelfscan en later met uw adviseur bespreken.

Heeft u nog vragen, neem dan contact met ons op.

Vergunningen

dummie
Ik heb een karakteristiek of beeldbepalend pand en wil het wijzigen of onderhoud uitvoeren. Heb ik hier een omgevingsvergunning voor nodig?

Voor wijziging van karakteristieke en/of beeldbepalend panden heeft de gemeente regels opgesteld in het bestemmingsplan.

De vigerende bestemmingsplannen zijn te raadplegen op www.ruimtelijkeplannen.nl.

Onderhoud (m.u.v. gedeeltelijke sloop) is in principe vergunningsvrij.

Ik heb een karakteristiek pand en wil het (gedeeltelijk) slopen. Heb ik hier een omgevingsvergunning voor nodig?

Voor gehele en gedeeltelijk sloop van karakteristieke panden in het aardbevingsgebied is een omgevingsvergunning nodig. Hiervoor vraagt de gemeente advies aan de gemeentelijke monumentencommissie.

Ik heb een monument (rijks-, provinciaal- of gemeentelijk monument) en wil het monument wijzigen. Heb ik hier een omgevingsvergunning voor nodig?

Voor het wijzigen van een monument dient u een omgevingsvergunning aan te vragen. Voor alle vergunningplichtige monumentaanvragen vraagt de gemeente advies aan de onafhankelijke gemeentelijke monumentencommissie.

Het bouwplan wordt door de gemeentelijke monumentencommissie beoordeeld naar de mate waarin de cultuurhistorische waarden van het betreffende monument worden gerespecteerd. Als de monumentwaarden voldoende worden gerespecteerd zal de commissie een positief advies geven over het plan.

Indien de monumentwaarden in het geding zijn zal de monumentencommissie de redenen hiervoor onderbouwen en aangeven op welke punten het plan gewijzigd dient te worden.

Bij grote wijzigingen zoals herbestemming of (gedeeltelijke) sloop vraagt de gemeente eveneens advies aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Ik heb een monument (rijks-, provinciaal- of gemeentelijk monument) en wil onderhoud uitvoeren. Heb ik hier een omgevingsvergunning voor nodig?

Het uitvoeren van beperkt onderhoud is vergunningvrij.

Voor het wijzigen van een monument of het uitvoeren van groot onderhoud dient u een omgevingsvergunning aan te vragen.

Bij twijfel kan de gemeente duidelijkheid geven, of doe de vergunningscheck bij het Omgevingsloket Online.

Wat is een gemeentelijke monumenten- of erfgoedcommissie?

Een onafhankelijke monumentencommissie adviseert het college van B&W op het gebied van cultuurhistorische kwaliteit van de leefomgeving en bij plaatsing van een monument op bijvoorbeeld de gemeentelijke monumentenlijst.

Ook wanneer een omgevingsvergunning wordt aangevraagd voor een monument adviseert de monumentencommissie het college van B&W. Dit is voor rijksmonumenten vastgelegd in de Erfgoedwet en voor gemeentelijke monumenten in de gemeentelijke monumentenverordening.

Mijn plan wordt behandeld in de monumenten- en of welstandscommissie. Kan ik hier bij aanwezig zijn?

De vergaderingen van de commissies zijn in principe openbaar. Betrokkenen zoals aanvrager, eigenaar en ontwerper kunnen hun plan toelichten in de commissievergadering na overleg met de betreffende secretaris van de commissie, bij voorkeur via de gemeente.

Wat is een bouwhistorisch onderzoek en wanneer laat ik een bouwhistorisch onderzoek uitvoeren?

Een bouwhistorisch onderzoek levert inzicht en kennis over monumentale en bouwhistorische waarden van een gebouw (inwendig en uitwendig).

Een bouwhistorisch onderzoek is een praktische handleiding en basis voor verbouwings- en herstelplannen van een (beschermd of niet beschermd) monument.

Ook is het een concreet hulpmiddel bij de beoordeling van een restauratie- of verbouwplan door overheidsinstanties die betrokken zijn bij de procedure. Bouwhistorisch onderzoek wordt doorgaans door de aanvrager/initiatiefnemer betaald. In sommige gemeenten bestaat echter een subsidieregeling, waarbij een gedeelte van de onderzoekskosten subsidiabel is.

Het Erfgoedloket kan u nader informeren over de verschillende subsidieregelingen, neem hiervoor contact met ons op.